Wil jij beter leren schaken? Lees dan onderstaande schaaktips en pas ze toe in je spel om een betere schaker te worden.
Schaaktip 1: Beperk je openingsrepertoire
Leer niet teveel openingen uit je hoofd.
Er zijn veel verschillende schaakopeningen, maar als beginnende of gevorderde speler is het bijna niet te doen om voor iedere zet van je tegenstander de precieze theorie te leren.
Leer in plaats daarvan slechts 1 of 2 openingen met wit en met zwart.
Bijvoorbeeld met wit:
- Vienna gambit (Opening met E4, waarbij de focus ligt op snelle ontwikkeling van stukken met een aantal vallen voor je tegenstander)
- London system (tegen alles te spelen)
of met zwart:
- Kings indian defence (tegen alles te spelen)
- Caro-Kann (goed tegen E4)
Het voordeel van dit openingsrepertoire is dat je altijd een antwoord hebt ongeacht wat de tegenstander speelt.
Mocht de tegenstander hele gekke dingen doen en je komt toch in onverwachte posities, dan houdt je het principe aan van:
- Focus op de ontwikkeling van je paarden en lopers
- Koning in veiligheid brengen (rokeren)
- Batterij maken van je torens door de dame naar voren te zetten.
Het doel van de opening is om een goede positie te krijgen voor het middenspel.
Focus niet op trucjes, want als het niet loopt zoals je wilt loop je snel achter qua ontwikkeling van je stukken en moet je al gauw in de verdediging.
Schaaktip 2: Zoom uit
Kijk bij iedere zet naar het hele bord.
Het gebeurt nogal eens dat je bezig bent met een aanval op de koning van de tegenstander en daarbij hyper gefocust bent op dat deel van het bord.
Daar is op zich niets mis mee, maar zoom ook uit en kijk wat er voor de rest op het bord gebeurd.
Jouw tegenstander heeft eigen plannen, dus kijk na iedere zet hoe de positie op het bord is veranderd.
Deze vragen zijn daarbij belangrijk:
- Kan mijn tegenstander mij schaak zetten?
- Zo ja, is dat erg? Heeft je tegenstander een vervolgaanval? Kom je hierdoor op achterstand te staan?
- Kan mijn tegenstander stukken van mij slaan?
- Zo ja, staan ze verdedigd? Hoe verandert de positie als mijn stukken worden geslagen en wat voor gevolgen heeft dat?
- Kunnen mijn stukken worden aangevallen?
- Zo ja, is dat erg? Kan ik een eventuele aanval counteren?
In feite ben je continu met jezelf in dialoog.
Je stelt jezelf vragen en beantwoord ze door vooruit te denken en de lijnen op het bord te volgen.
Als je net begint met schaken kan dit een echte eye-opener zijn.
Veel beginners stellen zichzelf niet veel vragen en komen hierdoor onnodig vaak op achterstand te staan.
Het kan wat onwennig zijn in het begin, maar als je genoeg potjes speelt en jezelf dwingt deze vragen te stellen wordt het tweede natuur.
Het kost in het begin tijd en energie, maar na verloop van tijd wordt het een onbewust proces.
Schaaktip 3: Speel langere partijen
Op internet is het heel populair om korte schaakpotjes te doen.
Denk aan Bullet of Blitz
Bij Bullet heb je ergens tussen 1 en 3 minuten en bij Blitz tussen 3 en 10 minuten.
Je kunt zo in korte tijd veel potjes doen en dat is ontzettend leuk.
Er zit echter een groot nadeel aan, omdat het tijd vereist om goede calculaties te maken.
Als je echt beter wilt leren schaken moet je voldoende tijd hebben om de antwoorden te geven op de vragen die je jezelf stelt zoals aangegeven bij schaaktip 2.
Zo voorkom je veel fouten en wordt je daadwerkelijk een betere schaakspeler.
Schaaktip 4: Analyseer je schaakpotjes
Of je nu online of offline speelt; je kunt altijd je schaakpotjes analyseren.
Het achteraf analyseren is belangrijk, omdat je er zo achter kunt komen waarom je een potje gewonnen of verloren hebt.
Als de schaakpot nog vers in het geheugen ligt, kun je je gedachtegang vaak nog terughalen en kun je kijken waar je dingen hebt laten liggen.
Vooral de potjes die je verliest zijn belangrijk om te analyseren, want kennelijk is er iets gebeurd waar je tegenstander voordeel van heeft gekregen.
Als je online speelt op bijvoorbeeld chess.com of lichess.org kun je met behulp van de engine je spel analyseren.
Kijk vooral naar blunders, fouten en onnauwkeurigheden en probeer voor jezelf na te gaan waarom de engine dit zo beoordeelt.
Spendeer hier enkele minuten aan en kijk ook zelf naar de omslagpunten in het potje.
Kijk ook naar wat je tegenstander beter had kunnen doen.
Offline potjes kun je ook analyseren.
Je kunt door middel van schaaknotatie je spel vastleggen en nog eens naspelen; eventueel met behulp van een engine.
Als je veel potjes analyseert zul je op den duur mogelijk patronen zien.
- Word je vaak verrast met trucjes in de opening?
- Krijg je vaak een schaakmat te verduren terwijl je koning nog niet gerokeerd is?
- Blunder je je dame regelmatig?
- Zie je vaak een vork over het hoofd?
Als je dit kunt herkennen ben je alweer een stapje dichterbij om een betere schaakspeler te worden.
Je kunt dit namelijk allemaal trainen en op anticiperen, maar het begint bij de herkenning van de zwakte in je spel.
Schaaktip 5: Doe veel schaakpuzzels!
Schaakpuzzels zijn een fantastische manier om patronen te leren herkennen.
Online heb je veel gratis mogelijkheden.
Zo kun je schaakpuzzels doen op:
- Chess.com (Beperkt aantal per dag met gratis account, eventueel te upgraden)
- Lichess.org (Gratis)
- Chesstempo.com (Gratis)
- Chesscup.org (Functies van chess.com, maar dan gratis)
Het beste kun je puzzels doen waarbij geen tijdlimiet is.
Zo kun je zo nauwkeurig mogelijk bepalen wat de gewenste zet is.
Je zult hier steeds sneller en beter in worden en je zult deze patronen ook gaan herkennen in je normale schaakpotjes.
Slechts één goede tactiek is soms nodig om een potje naar je hand te zetten, dus als je deze net mist kan dat het verschil zijn tussen winst en verlies.
Als je van plan bent om tijd te investeren om een betere speler te worden, focus dan een aanzienlijk deel in het doen van puzzels!
Offline zijn er ook mogelijkheden.
Er zijn tal van boeken met schaakdiagrammen die je bijvoorbeeld uit kunt spelen op een bord.
Het is sowieso goed om analyses en tactieken ook op een fysiek schaakbord te doen.
Je kunt makkelijker wat stukken verplaatsen om te kijken hoe een positie verandert.
Uiteindelijk is het wel de bedoeling dat je het kunt visualiseren in je hoofd, aangezien je in een schaakpartij ook niet de stukken kunt verplaatsen om een positie te calculeren, maar het kan soms wel goed zijn als je er even niet uitkomt.
Goede boeken om tactieken te oefenen zijn:
- 1001 Chess Exercises for Club Players
- Chess: 5334 Problems, Combinations and Games
Ook zijn er schaakapps om je tactieken te oefenen.
Zoek maar eens naar CT-art. Heel handig ook voor als je ergens een paar minuten over hebt.
Schaaktip 6: Leer meer over schaakstrategie
Schaakstrategie en tactiek worden weleens door elkaar gehaald. Het verschil zit hem in de visie.
Tactieken zijn combinaties van zetten waardoor je op de korte termijn een voordeel kunt behalen.
Strategie is continu verbeteren van je positie waardoor de kans dat je een succesvolle aanval kunt lanceren groter wordt of dat er meer tactieken zullen voordoen door die betere positie.
Je kunt jezelf een vraag stellen als:
- Op welk vlak zou mijn paard het meest tot zijn recht komen?
- Hoe positioneer ik mijn stukken zodanig dat ik een aanval kan starten op de koning van de tegenstander?
Dat zijn geen tactieken, maar je denkt na over positiespel en hoe je dat later kunt gebruiken om voordeel te behalen.
Strategie kan een lastig concept zijn, daarom zijn er ook boeken van vol geschreven.
Een leuk instapboek op gebied van schaakstrategie is ‘Winning chess strategies’ door Yasser Seirawan.